დეპუტატთა მივლინებებში დახარჯული მილიონები: იღებს ქვეყანა პროპორციულ შედეგს?

წლების განმავლობაში პარლამენტართა მივლინებების ხარჯების მოცულობა და მიზნობრიობა ინტერესს იწვევს – იმ ფონზე, როდესაც საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა მათ საქმიანობას ცუდად ან საშუალოდ აფასებს. NDI-ის 2023 წლის მარტის კვლევის მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობის 77% პარლამენტის საქმიანობას ცუდად (37%) ან საშუალოდ (40%) აფასებს. Მაჩვენებელი დიდად არ განსხვავდება NDI-ის 2022 წლის დეკემბრის კვლევისგან – მაშინ, პარლამენტართა საქმიანობას ცუდად, ან საშუალოდ ჯამში 81% აფასებდა. 

საპარლამენტო უმრავლესობისა და მათი მხარდამჭერი დეპუტატების მივლინებების დანიშნულების წერტილები განსაკუთრებით საინტერესო გახდა მას შემდეგ, რაც პროსახელისუფლებო ჯგუფმა – ხალხის ძალამ ე.წ. “აგენტების კანონი” დააინიცირა და ამას მხარი ქართულმა ოცნებამაც დაუჭირა. ე.წ. “აგენტების კანონის” დაინიცირების პარალელურად, ხელისუფლებამ ანტიევროპული პროპაგანდა გააორმაგა და, პრაქტიკულად, კანონის მიღების გარეშეც “უცხოეთის აგენტად” გამოაცხადა ყველა, ვინც ევროპული ფონდებიდან სხვადასხვა აქტივობისთვის დაფინანსებას იღებს. მიუხედავად ამისა, მმართველი გუნდის დეპუტატები ჩვეულებრივად აგრძელებენ იმ ქვეყნებში მივლინებებს, რომლებსაც, მათივე თქმით, საქართველოში “მეორე ფრონტის” გახსნა სურთ. ისინი, მონაწილეობას იღებენ სხდომებსა და განხილვებში, სადაც, მათსავე რიტორიკაზე დაყრდნობით, “ოდიოზური ევროპარლამენტარები” არიან წარმოდგენილები.

სწორედ ამ რეალობის გათვალისწინებით, განსაკუთრებით საინტერესო გახდა, სად და რა მიზნით დადიან პარლამენტარები და ამიტომ გადავწყვიტე, დამეწერა კვლევა დეპუტატთა მივლინებებზე 2018-2022 წლებში.

Რამდენი იხარჯება პარლამენტართა მივლინებებზე?

პარლამენტართა მივლინებებზე ყოველწლიურად მილიონ ლარზე მეტი იხარჯება, გამონაკლისი მხოლოდ კორონავირუსის პანდემიის წლებია, როდესაც მივლინებებში დახარჯულმა თანხამ მილიონ ლარზე ნაკლები შეადგინა. ამასთან ერთად, დახარჯული თანხის უდიდესი წილი საქართველოს ფარგლებს გარეთ ვიზიტებზე მმართველი პარტიის – ქართული ოცნების დეპუტატების მივლინებებზე მოდის.

2018 წელს ჯამში პარლამენტართა 587 მივლინებაზე 1,681,931 ლარი დაიხარჯა. Მთლიანი თანხის 80% – 1,341,822.4 ლარი ქართული ოცნების დეპუტატებმა გამოიყენეს, დანარჩენი კი ოპოზიციის წარმომადგენლებმა. 2019 წელს პარლამენტართა მივლინებების ჯამური თანხა გასულ წელთან შედარებით ოდნავ გაზრდილია და 1,748,558.27  ლარს შეადგენს. 674-მდე გაზრდილია მივლინებების რაოდენობაც, თუმცა 2018 წელთან შედარებით ტენდენცია იგივეა და თანხის დიდი წილი კვლავ მმართველი პარტიის დეპუტატების მივლინებებზე მოდის. 2019 წელს ქართული ოცნების დეპუტატმა სამივლინებო ჯამური თანხის 82% – 1,434,171.46 ლარი მოიხმარეს.

Საქართველოს მეცხრე მოწვევის პარლამენტში, ანუ 2016-2020 წლებში ქართული ოცნება 115 დეპუტატით შევიდა, ხოლო ოპოზიცია 35-ით. Გასათვალისწინებელია, რომ 2019 წლის ნოემბერი-დეკემბრის პერიოდში ქართული ოცნების უმრავლესობა 14-მა დეპუტატმა დატოვა.

სავარაუდოდ, კორონავირუსის პანდემიის გამო, ვითარება შეცვლილია 2020 წელს, რაც 2018-2019 წლებთან შედარებით სამივლინებო თანხის მკვეთრ კლებაში გამოიხატება. 2020 წელს პარლამენტართა მივლინებების ჯამურმა თანხამ 331,178 ლარი შეადგინა, რაც სულ 105 მივლინებაზე გადანაწილდა. მათგან 17 საქართველოში იყო, დანარჩენი – საქართველოს ფარგლებს გარეთ.

2020 წელს პარლამენტართა სამივლინებო თანხის 70%-ზე მეტი ისევ ქართული ოცნების დეპუტატების მივლინებებში დაიხარჯა. კერძოდ, 2020 წელს, მმართველი პარტიის დეპუტატებმა მივლინებებში 232,662.33 ლარი დახარჯეს, საქართველოს ფარგლებს შიგნით კი 5,417.25 ლარი.

ასევე აღსანიშნავია, რომ 2020 წელს ყველაზე მეტი ქართული ოცნების დეპუტატის და პარლამენტის ყოფილი თავმჯდომარის, არჩილ თალაკვაძის აშშ-ში მივლენაბაში დაიხარჯა – 14,911ლარი. მიუხედავად მოცულობითი თანხისა, პარლამენტს მივლინების მიზნობრიობა მხოლოდ ორი სიტყვით “სამუშაო ვიზიტით” აქვს დასაბუთებული და ჩვენთვის უცნობია, რატომ იმყოფებოდა თალაკვაძე ამერიკის შეერთებულ შტატებში. მასთან ერთად მივლინებაში, ქართული ოცნების მაშინდელი დეპუტატი, კახა კუჭავაც იმყოფებოდა, თუმცა მან აშშ-ში თალაკვაძეზე ორი დღით ნაკლები გაატარა და მისმა სამივლინებო ხარჯმა 8,953.14 ლარი შეადგინა. პარლამენტი მისი მივლენების დასაბუთების დროსაც მხოლოდ ორსიტყვიანი აღწერით, “სამუშაო ვიზიტით” შემოიფარგლა.

2020 წელთან შედარებით, პარლამენტართა მივლინებების ხარჯი გაზრდილია 2021 წელს და ჯამში 767,876 ლარს შეადგენს. ამასთან, 213-მდე გაიზარდა მივლინებების რაოდენობაც. 2021 წელსაც სამივლინებო ჯამური თანხიდან უმეტესობა ქართული ოცნების დეპუტატების მივლინებებზე დაიხარჯა: საზღვარგარეთ მივლინებებში 661, 508 ლარი, ხოლო საქართველოს ფარგლებში – 19,864 ლარი. ამ წელს, ყველაზე ძვირადღირებული მივლინების მთავარი გმირი კვლავ ქართული ოცნების დეპუტატი იყო, ამ შემთხვევაში ირაკლი კობახიძე, რომელიც 6 დღით ამერიკის შეერთებულ შტატებში იმყოფებოდა და ამაში 15,447.25 ლარი დაიხარჯა.

პარლამენტართა მივლინებების ხარჯები ჩვეულ ნიშნულს 2022 წელს დაუბრუნდა და კვლავ თითქმის 2 მილიონი ლარი შეადგინა. აღნიშნულ წელს, პარლამენტართა მივლინებებში ჯამში 1,758,173 ლარი დაიხარჯა, რაც 214 მივლინებაზე გადანაწილდა.

 გასული წლების ტენდენცია გამეორდა 2022 წელსაც და სამივლინებო თანხის უდიდესი ნაწილი ქართული ოცნების დეპუტატებმა დახარჯეს: საზღვარგარეთ მივლინებებში – 1,430,796 ლარი, ხოლო ქვეყნის ფარგლებში – 18,297 ლარი.

Რა სარგებელი მოაქვს მივლინებებს?

Მივლინება, კლასიკური გაგებით, სამუშაო ადგილის დროებით შეცვლაა – სამსახურის ინტერესებიდან გამომდინარე. შესაბამისად, თითოეული მივლინება, როცა ის გადასახადის გადამხდელების მიერ არის დაფინანსებული, მოქალაქეებისა და ქვეყნის ინტერესებს უნდა ემსახურებოდეს.

Საქართველოს მოქალაქეებს შესაძლოა მრავალ თემაზე განსხვავებული მოსაზრებები ჰქონდეთ, მაგრამ თამამად შეგვიძლია, ევროპისკენ სვლა – კერძოდ კი ევროკავშირსა და ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში გაწევრიანება – საერთო ინტერესად მივიჩნიოთ. NDI-ის 2023 წლის მარტის კვლევის მიხედვით, საქართველოს მოსახლეობის 82%-ს ევროკავშირში გაწევრიანება სურს, NATO-ში გაწევრიანების სურვილს კი 73% აფიქსირებს. აღნიშნული წლები გამონაკლისი არ არის. საქართველოს მოქალაქეების აბსოლუტური უმრავლესობა  მრავალი წელია, კვლევებში ევროატლანტიკურ სივრცეში ინტეგრაციის სურვილს გამოთქვამს. გამოდის, რომ თითოეული საჯარო მოხელის და მათ შორის პარლამენტარების მოვალეობაა, იმუშაონ ამ მიმართულებით, განსაკუთრებით მაშინ, თუ მივლინებით სწორედ ისეთ ქვეყნებში მიემგზავრებიან, სადაც მოკავშირეები საქართველოს ევროპულ მომავალზე კონკრეტულ გადაწყვეტილებებს იღებენ.

საქართველოს მოქალაქეებს საერთაშორისო არენაზე მმართველი პარტია და შესაბამისად, მათი დეპუტატები წარმოადგენენ. წლების განმავლობაში ქართული ოცნების ანტიდასავლური რიტორიკის სიმძლავრე გაიზარდა და პიკს უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ მიაღწია. 2022 წლის 24 თებერვლის მერე, მმართველმა პარტიამ ეტაპობრივად საქართველოს მოკავშირეები ევროპიდან და ამერიკიდან ქვეყნის მტრებად გამოაცხადეს. მეგობარი ქვეყნების მიმართ მტრული რიტორიკა კიდევ უფრო გაძლიერდა მას შემდეგ, რაც 2022 წლის 24 ივნისს ევროპულმა საბჭომ გადაწყვეტილება მიიღო, რომ საქართველოს, განსხვავებით უკრაინისა და მოლდოვისგან, ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსი არ მიანიჭონ და მხოლოდ “ევროპული პერსპექტივის” დაპირებით დაკმაყოფილდნენ.

“ჩვენ რომ ომში ჩავერთოთ, დეკემბერში სტატუსი გარანტირებული გვაქვს”, “თვითმიზანი არ არის ევროპა, რომ შევიდეთ იქ და შეურაცხყოფა მოგვაყენონ”, “10-ზე მეტი ევროპელი კოლეგა საქართველოში მეორე ფრონტის გახსნის გეგმაშია ჩართული”, – აღნიშნული ციტატები, რომლებშიც საქართველოს მეგობარი ქვეყნები და პოლიტიკოსები საქართველოს ომში ჩამთრევებად არიან შერაცხულები, ქართული ოცნების დეპუტატებს ეკუთვნით, მათ შორის მათაც, ვინც მივლინებებში წასულები ქვეყანას საერთაშორისო არენაზე წარმოადგენენ.

თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ ევროპასთან საქართველოს ურთიერთობები წლიდან წლამდე უფრო და უფრო ფუჭდება, მმართველი პარტიის ანტიდასავლური რიტორიკა კი სულ უფრო მძიმდება, ქართული ოცნების დეპუტატებისთვის მივლინებებისას ყველაზე ხშირი დანიშნულების წერტილები სწორედ ევროპა და ამერიკის შეერთებული შტატებია. ისინი ხვდებიან ევროპარლამენტარებს, აშშ-ის სენატისა და კონგრესის წევრებს, მონაწილეობას იღებენ ევროპის საბჭოსა და NATO-ის ასამბლეებში, შეხვედრებს მართავენ სხვადასხვა ქვეყნის საკანონმდებლო ორგანოს წარმომადგენლებთან. 

 2022 წლის მონაცემები შემდეგნაირად გამოიყურება: 2022 წელს საზღვარგარეთ 401 მივლინება შედგა. აქედან, ქართული ოცნების დეპუტატები 238-ჯერ ევროპასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში იმყოფებოდნენ, რაშიც 1,173,570.53 ლარი დაიხარჯა. Მივლინებებით ქართული ოცნების დეპუტატები 44-ჯერ იყვნენ ევროპისა და აშშ-ს მიღმა სხვა ქვეყნებში, მაგალითად: რუანდაში, იაპონიაში, კორეასა და არგენტინაში. ამავე წელს კი, ჯამურად ოპოზიციის დეპუტატები საზღვარგარეთ მივლინებებით 119-ჯერ იყვნენ.

Მიუხედავად პარლამენტართა მივლინებებში დახარჯული მილიონებისა, რისი უდიდესი წილი ქართული ოცნების დეპუტატებზე მოდის, ქვეყნის საერთაშორისო რეპუტაცია ძალიან ხშირად ზიანდება, საქართველოს მიმართ უფრო ხშირად ისმის კრიტიკა და ჩვენი პოზიციები სულ უფრო უარესდება. ჩნდება ლეგიტიმური კითხვა – არის თუ არა მიღწეული შედეგი დახარჯული თანხის პროპორციული? სამწუხაროდ, კითხვა რიტორიკულია.