April 5, 2023April 12, 2023 საქართველო რიცხვებში: რა იმალება საჯარო მონაცემების მიღმა? თანამდებობიდან გადადგა ბრიტანეთის მინისტრთა კაბინეტის “ლეიბორისტული პარტიის“ 7 წევრი; ლორდთა პალატის ორი წევრი პასუხისგებაში მიეცა; ქვეყანაში შეიქმნა „პარლამენტის დამოუკიდებელი სტანდარტების უწყება“ – სწორედ ასეთი შედეგები მოჰყვა ბრიტანეთში, 2009 წელს, სიტი უნივერსიტეტის ჟურნალისტის, ჰიზერ ბრუკის მიერ გამოთხოვილ საჯარო ინფორმაციას, რომელიც პარლამენტის წევრთა ხარჯებს ეხებოდა და “ხარჯების სკანდალით” არის ცნობილი. საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობა დემოკრატიული საზოგადოების ფუნდამენტური უფლებაა. როგორც ვხედავთ, საჯარო ინფორმაციის ღიაობას და გავრცელებას მნიშვნელოვანი ცვლილებების მოტანა შეუძლია. ვებგვერდი Askgov.ge უკვე ერთ წელზე მეტია, მოქალაქეებს ეხმარება, საჯარო დაწესებულებიდან სასურველი ინფორმაცია მარტივად გამოითხოვონ. ამ დროის განმავლობაში, ვებგვერდიდან 1300-მდე განცხადება გაიგზავნა, აქედან 400-ზე მეტი განცხადება წარმატებულია, ანუ მოქალაქემ სრულად ან ნაწილობრივ მაინც მიიღო სასურველი ინფორმაცია. ჩვენ ვეცადეთ, ამ განცხადებებიდან 8 ყველაზე საინტერესო და აქტუალური თემატიკის მონაცემები ამოგვეკრიბა და შენთვის შემოგვეთავაზებინა, რათა გაეცნო და სურვილის შემთხვევაში, დაამუშაო, მულტიმედიური ვიზუალიზაციის სახით წარმოადგინო და დაინტერესებულ ადამიანებს უფრო მარტივი ფორმით მიაწოდო. ამ გზით, ერთობლივად შევუწყობთ ხელს ასკგოვის მთავარი მიზნის მიღწევას – საჯარო მონაცემების ხელმისაწვდომობასა და გავრცელებას. ასკგოვმა მონაცემების დამუშავებისა და მათი ვიზუალიზაციის მიზნით, უკვე გამართა რამდენიმე კონკურსი, რომელთა ფარგლებში შექმნილ პროექტებს შეგიძლია აქ გაეცნო. გადახედე, იქნებ რომელიმე შენი ინსპირაციის წყარო გახდეს?! საოკუპაციო ხაზთან გატაცებული/დაკავებული მოქალაქეების სტატისტიკა ოკუპაცია საქართველოს მოქალაქეებისთვის მტკივნეული თემაა – განსაკუთრებით მათთვის, ვინც საზღვრისპირა ტერიტორიაზე ცხოვრობს და ყოველდღიური შეხება აქვს საოკუპაციო ხაზთან და რეჟიმთან. სამწუხაროდ, ბევრი ნიუსი შეგვხვედრია საოკუპაციო ხაზიდან გატაცებულ ადამიანებზე, მაგრამ რამდენად ვიცით ასეთი შემთხვევების სტატისტიკა? რამდენია არასრულწლოვანი? რამდენია ქალი? რომელ წელს გაიტაცეს/დააკავეს საქართველოს ყველაზე მეტი მოქალაქე? რომელ ოკუპირებულ ტერიტორიაზეა გატაცებები უფრო ხშირი? ამ და კიდევ მრავალი სხვა მიმართულებით არის შესაძლებელი იმ მონაცემების დამუშავება, რომელიც 2022 წლის დეკემბერში სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა ჩვენს ერთ-ერთ მომხმარებელს განცხადების საფუძველზე მიაწოდა. ხომ არ დაინტერესდებოდი ამ მონაცემების უფრო დეტალური ანალიზით? პროფესიული კურსების დასრულების შედეგად დასაქმებულ პირთა სტატისტიკა იცოდი, რომ ბოლო წლებში, სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებულ პროფესიულ კურსებზე ყველაზე მოთხოვნადი კურსი სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროებების მქონე ბავშვებთან მუშაობის სპეციალისტია? ამ პოზიციაზე დასაქმების მაჩვენებელიც ყველაზე მაღალია, თითქმის 100%. საქართველოში პროფესიულ კურსებზე მოთხოვნა წლიდან წლამდე იზრდება. იზრდება დაფინანსებაც და კურსების რაოდენობაც. საინტერესოა, რამდენად აღწევს ეს ძალისხმევა მიზანს? რამდენად ახერხებენ კურსდამთავრებულები დასაქმებას და საკუთარი ცოდნის რეალიზებას? რა პროფესიებია მოთხოვნადი? რა წილი უკავიათ ქალებს ამ სტატისტიკაში? ამ და სხვა საინტერესო მიგნებებს აღმოაჩენ მონაცემებში, რომელიც ასკგოვზე დასაქმების ხელშეწყობის სახელმწიფო სააგენტოდან არის გამოთხოვილი. საქართველოში მეწარმეთა გენდერული გადანაწილება საქართველოში ქალი მეწარმეების რაოდენობა წლიდან წლამდე იზრდება. საერთაშორისო თუ ადგილობრივი საგრანტო ორგანიზაციები ცდილობენ ქალი მეწარმეების დაფინანსებას, მათ გაძლიერებას, წახალისებას, ხელშეწყობას, რადგან გენდერული ბალანსი ყველა სფეროში მნიშვნელოვანია, მათ შორის მეწარმეობაშიც. თუმცა საინტერესოა, ამხელა ხმარდაჭერის მიუხედავად, რამდენად არის დაცული გენდერული ბალანსი სამეწარმეო სფეროების არჩევისას? რამდენად დაბალანსებულია ქალების მეწარმეობრივი ჩართულობა ისეთ სფეროებში, რომელიც სტერეოტიპულად მამაკაცის საქმედ ითვლება, ან რა წილი უჭირავთ მამაკაცებს სტერეოტიპურად “ქალისთვის განკუთვნილ” სფეროებში? რამდენად აქტიურად არიან ჩართულნი რეგიონებში მცხოვრები ქალები სამეწარმეო საქმიანობაში, როგორც დამფუძნებლები? ბოლო 5 წლის განმავლობაში, ქალები სამეწარმეო საქმიანობის დაწყებას განათლების ან ჯანდაცვა/სოციალური მომსახურების სფეროებში იწყებენ, სხვა სფეროებში კი მათი დანაკლისია, ზოგ სფეროში კი საერთოდ არ გვხვდებიან. სტატისტიკა, რომელსაც ასკგოვზე სტატისტიკის ეროვნული სამსახური გვაწვდის, არა მხოლოდ გენდერულ ჭრილშია საინტერესო, არამედ სხვა მიმართულებებითაც. ვფიქრობთ, კარგი იქნება ამ მონაცემების დახარისხება, დამუშავება, საინტერესო ტენდენციების გამოკვლევა და საზოგადოებისთვის უფრო მარტივად მიწოდება. მენტალური ჯანმრთელობის სტატისტიკა საქართველოში მენტალური ჯანმრთელობა ფიზიკურ ჯანმრთელობაზე არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ბევრი კვლევა ტარდება და უამრავი სტატია იწერება იმაზე, რომ ხშირად უფრო მნიშვნელოვანიც კია, ვიდრე ფიზიკური. საინტერესოა, ამ მხრივ რა მდგომარეობა გვაქვს საქართველოში? რომელი ფსიქიკური დაავადება ჭარბობს? რომელია ისეთი ფსიქიკური დაავადებები, რომლებიც ქალებში უფრო მეტად გვხვდება ან მამაკაცებში? მონაცემებში, რომელიც დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნულმა ცენტრმა ასკგოვზე მოგვაწოდა, რამდენიმე დაავადების მკვეთრი ვარდნა შეიმჩნევა 2018-დან 2021 წლამდე. მაგ., 2018 წელს გონებრივი ჩამორჩენილობის დიაგნოზი ჰქონდა 19 436 მოქალაქეს (აქედან 8 121 ქალია), ხოლო 2021 წელს იგივე მდგომარეობა 928 მოქალაქეს აქვს (საიდანაც 347 ქალია). ხომ არ დაინტერესდებოდი, რამ გამოიწვია ამ მონაცემების ასეთი მკვეთრი ცვლილება? რა გარემო-პირობებმა მოახდინეს ზეგავლენა? ვფიქრობთ, ამ ინფორმაციის დამუშავება და კვლევა საინტერესო ფაქტებამდე მიგიყვანს. პარტიების შემოსავლებისა და დანახარჯების სტატისტიკა საქართველოში როგორც ყველა სახელმწიფოში, ისე საქართველოშიც პარლამენტში შემავალი პარტიების დაფინანების წყარო არის როგორც ბიუჯეტი, ისე შემოწირულობა. ვფიქრობთ, საინტერესო უნდა იყოს სახელმწიფოს აუდიტის სამსახურიდან მოწოდებული მონაცემები, რომელიც დეტალურად გვაცნობს პარტიების შემოსავლებსა და დანახარჯებს, დეკლარაციების მიხედვით. ამ მონაცემებში შეგიძლია ნახო, რაში ხარჯავენ პარტიები ყველაზე მეტ თანხას, რეკლამებში თუ ხელფასებში? ან იქნებ მივლინებებში? ამ მონაცემების დამუშავება და საინტერესო მიგნებების გამოკვეთა ბევრი კუთხით არის შესაძლებელი, შემდეგ კი მათი მარტივად გამოსახვა და საზოგადოებისთვის გაცნობა შეიძლება. ვფიქრობთ, ეს თემა ყოველთვის აქტუალურია და ბევრი ადამიანისთვის იქნება საინტერესო. საქართველოს პარლამენტის წევრების უმაღლესი განათლება საჯარო დაწესებულებებში (თანამდებობრივ პოზიციებზე), მათ შორის საკანონმდებლო ორგანოშიც, უმაღლესი განათლების დამადასტურებელი დიპლომის გარეშე დასაქმებას ვერ შეძლებთ, თუმცა ყველა დიპლომი იძლევა პარლამენტში მუშაობისთვის საჭირო განათლებას? საინტერესოა, რა უმაღლესი განათლება უმაგრებთ ზურგს მეათე მოწვევის პარლამენტის წევრებს? იმ ადამიანებს, რომლებიც ქვეყანაში საკანონმდებლო გარემოს ქმნიან. რამდენად რელევანტურია მათი განათლება მათ საქმიანობასთან და მიმართულებებთან? რამდენად მაღალი რანგის და კარგი რეპუტაციის უნივერსიტეტების დიპლომებს ფლობენ? სსრკ შსს მოსკოვის მილიციის უმაღლესი სკოლა, ბერლინის ჰუმბოლდტის უნივერსიტეტი, სასწავლო უნივერსიტეტი “ვიტა”, პარიზის სახელოვნებო უმაღლესი სკოლა, მ.ვ. ლომონოსოვის სახელობის მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, ვესტმინსტერის უნივერსიტეტი, ლენინგრადის პროფ. მ.ა.ბონჩ-ბრუევიჩის სახელობის კავშირგაბმულობის ელექტროტექნიკური ინსტიტუტი, ოქსფორდის უნივერსიტეტი, ახალგაზრდა მეცნიერთა ასოციაციის უნივერსიტეტი “მცირე აკადემია” და სხვა – ნამდვილად ეკლექტურია ჩვენი პარლამენტარების ალმა მატერები. თუმცა, უმაღლესი სასწავლებლების გარდა, მონაცემებში, რომლებიც ასკგოვს საქართველოს პარლამენტმა მიაწოდა, შეგიძლიათ ნახოთ სტატისტიკა ჩვენი პარლამენტარების პროფესიულ მიმართულებებზე და აკადემიურ ხარისხებზე. საინტერესოა, რა პროფესია ჭარბობს ხელისუფლების საკანონმდებლო შტოში?! ხელოვნური ინტელექტის გამოყენება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში მსოფლიოში აღარ დარჩა სფერო, სადაც ხელოვნურ ინტელექტს არ შეუღწევია და მისი აქტიური გამოყენება არ დაწყებულა. სახელმწიფოების ძალოვანი სტრუქტურებიც აქტიურად იყენებენ ხელოვნურ ინტელექტს საქმის გასამარტივებლად, მონაცემების უფრო სწრაფად და ხარისხიანად შეგროვება-დამუშავებისთვის. საქართველოც არ არის ამ მხრივ გამონაკლისი. ასკგოვის ერთ-ერთი მომხმარებელი დაინტერესდა, რომელ ხელოვნურ ინტელექტს იყენებს შინაგან საქმეთა სამინისტრო? პასუხმა ქვეყანაში დიდი აჟიოტაჟი გამოიწვია, მათ შორის შსს-დან გამოხმაურებაც. ალბათ, თქვენამდეც მოაღწია ინფორმაციამ, რომ დანაშაულის გამოსაძიებლად საქართველო რუსულ ხელოვნურ ინტელექტს იყენებს. ქართულმა მედიამ აქტიურად აიტაცა ეს თემა, არაერთი სტატია და რეპორტაჟი შემოგვთავაზეს, არაერთი პოლიტიკოსის კომენტარით, გაიმართა ბრიფინგებიც. ერთ-ერთ საინტერესო სტატიას იმაზე, თუ როგორ იყენებს ქართული პოლიცია რუსულ პროგრამებს და საექსპერტიზო ტექნიკას, რადიო თავისუფლებაზე შეგიძლია გაეცნო. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ინფორმაცია ბევრგან გაშუქდა, ვფიქრობთ, ამ მონაცემებთან მიბრუნება და მისგან საინტერესო მულტიმედიური ვიზუალიზაციის შექმნა ინტერნეტსივრცეში კვლავ დიდ პოპულარობას მოიპოვებს. ექსპორტ-იმპორტის სტატისტიკა საქართველოში საგარეო ვაჭრობა ქვეყნისთვის უმნიშვნელოვანესი მიმართულებაა და ყოველთვის შეიძლება საინტერესო სტატისტის ამოღება, ინფორმაციის სხვადასხვაგვარად დამუშავება და გამოყენება. ეს მონაცემები ჩვენს სიაშიც იმიტომ მოხვდა, რომ მას რუსეთ-უკრაინის ომის დაწყებიდან დღემდე დროის დიაპაზონში ვიკვლევდით და საინტერესო მონაცემები აღმოვაჩინეთ. მაგ., რუსეთიდან იმპორტი გაზრდილია 2021 წლის 24 თებერვლიდან დღემდე; მაშინ, როცა მსოფლიო ყველანაირად ცდილობდა რუსეთის შეზღუდვას ყველა სფეროში და ყველა მიმართულებით, ჩვენი სახელმწიფო მის ექსპორტს ფართო კარს უხსნიდა და ეს კარი თვიდან თვემდე ფართოვდება. რუსეთი არაა ერთადერთი მტრულად განწყობილი ქვეყანა უკრაინაში ომის ფონზე. საინტერესოა, იგივე სტატისტიკა ბელარუსთან როგორი გვაქვს? ასევე საინტერესოა, ამ პერიოდში თუ შეინიშნება ექსპორტის ან იმპორტის მკვეთრი ზრდა რომელიმე სხვა სახელმწიფოსთან? ამ და სხვა მონაცემების მოკვლევა, დამუშავება და საინტერესო მიგნებების აღმოჩენა შეგიძლიათ სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ ასკგოვისთვის გამოგზავნილ მონაცემებში. —— ვიმედოვნებთ, ზემოთ მოყვანილ 8 მონაცემთა ბაზაში აღმოაჩენ შენთვის საინტერესო მონაცემს, მოიკვლევ, დაამუშავებ და სასარგებლო მულტიმედიურ პროდუქტს შექმნი. გაგვიხარდება, თუ შენს შექმნილ პროდუქტს გაგვიზიარებ. მზად ვართ, ჩვენი საკომუნიკაციო არხებით დაგეხმაროთ მის გავრცელებაში. მეტი საინტერესო ინფორმაციისთვის გამოგვყევით: Facebook, Facebook group, Twitter, Newsletter ეს ბლოგ-პოსტი შეიქმნა ევროკავშირის ფინანსური მხარდაჭერით. ამ დოკუმენტის შინაარსზე პასუხისმგებელია ფორსეტი და არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ჩაითვალოს ევროკავშირის პოზიციის ამსახველად. ბლოგი